تست هوش وکسلر و معنای نتایج آن چیست؟

تست هوش وکسلر گاهی اوقات با اهداف تشخیصی انجام می شود. امتیاز ضریب هوشی (IQ) که توسط تست هوش وکسلر گزارش می شود، می تواند به عنوان بخشی از معیار تشخیص عقب ماندگی ذهنی، ناتوانایی یادگیری خاص و اختلال کمبود توجه – بیش فعالی (ADHD) استفاده شود.

توجه

تست هوش وکسلر معیاری برای اندازه گیری هوش بسیار بالا و پایین نیست (نمرات ضریب هوشی زیر 40 و بالاتر از 160 در این تست اندازه گیری نمی شوند). ماهیت فرآیند نمره دهی در این آزمون، اجازه نمره دهی به خارج از این محدوده را نمی دهد. وکسلر حتی محافظه کارتر بود و تأکید می کرد که مقیاس های وی برای افراد با ضریب هوشی زیر 70 یا بالاتر از 130 مناسب نیست. همچنین برای تفسیر نمرات تست هوش وکسلر برای افراد زیر 20 سال یا بالاتر از 70 سال، باید احتیاط کرد. مقیاس هوشی وکسلر شامل مقیاس هوشی وکسلر بزرگسالان یا WAIS، مقیاس هوشی وکسلر کودکان یا WISC و مقیاس هوشی وکلسر برای کودکان پیش دبستانی یا WPPSI است.

برای مدیریت و امتیازدهی تست هوش وکسلر، به یک مدیر فعال و آموزش دیده احتیاج است که بتواند با آزمون دهنده بخوبی ارتباط برقرار کند و از پروتکل و مشخصات آزمون اطلاع داشته باشد. وکسلر بزرگسالان شامل ۱۱ آزمون فرعی است که از ۶ آزمون کلامی و ۵ آزمون عملی تشکیل شده است. آزمون کنندگان تست هوش وکسلر باید آموزش های لازم را ببینند و از تمام دستورالعمل های آزمون آگاه باشند.

کلیات

مقیاس هوشی وکسلر کودکان یا WISC و مقیاس هوشی وکلسر برای کودکان پیش دبستانی یا WPPSI، پرکاربردترین ارزیابی هوشی و همچنین پرکاربردترین ارزیابی های عصب روانشناختی می باشند. وکسلر اولین نسخه تست هوش خود را در سال 1939 منتشر کرد که در ابتدا آزمون هوش وکسلر-بلویو نام داشت. پس از آن، WAIS-III معرفی شد (که نسخه سوم و آخرین ویرایش در سال 1997 بود). وکسلر در سال 1981 از دنیا رفت و در همین سال، تست WAIS-R که فرم اصلاح شده WAIS بود، منتشر شد.

مبنای نظری WAIS و مقیاس های دیگر وکسلر، از اعتقاد وکسلر مبنی بر اینکه هوش یک توانایی پیچیده است که شامل مهارتهای مختلف می باشد، سرچشمه می گیرد. وکسلر معتقد بود از آنجا که هوش چند گانه است، آزمایش تست هوش باید بتواند این مهارت ها را منعکس کند. علاوه بر این، وکسلر پدیده هوش را عاملی واحد نمی داند و اعتقاد داشت که هوش می تواند در اشکال مختلف مانند حالت هوش عملی، کلامی، اجتماعی و انتزاعی وجود داشته باشد. وکسلر پس از تقسیم هوش به دو نوع مهارت عمده (کلامی و عملکردی) از تکنیک تحلیل آماری برای تعیین مهارت های خاص این دو حوزه استفاده کرد.

همانطور که گفته شد، مقیاس هوش وکسلر برای بزرگسالان، از 11 خرده آزمون تشکیل شده است که 6 تای آن مقیاس کلامی (شامل اطلاعات عمومی، فراخنای ارقام، گنجینه لغات، محاسبات، درک و فهم، شباهت ها) است و 5 تای آن شامل هوش عملی (شامل تکمیل تصاویر، تنظیم تصاویر، طراحی با مکعب ها، الحاق قطعات و نماد ارقام) می باشد.

تست هوش وکسلر-III شامل 14 خرده آزمون است و تکمیل آن حدود 60-75 دقیقه طول می کشد. این آزمون به صورت جداگانه برگزار می شود و حضور یک مدیر برای ارائه دستورالعمل ها لازم است. هر خرده آزمون به طور جداگانه ارایه می شود و از موارد بسیار آسان به موارد بسیار سخت تنظیم شده است..

تست هوش وکسلر معیار معتبر و قابل اعتمادی برای تعیین هوش عمومی در نظر گرفته شده است. سایر تست های هوش هنگام انجام مطالعات قابل اطمینان و معتبر، اغلب با مقیاس های وکسلر مقایسه می شوند. محققان از این تست، در بسیاری از زمینه های روانشناسی به عنوان معیاری از هوش استفاده می کنند. بسیاری از تحقیقات، همبستگی بین نمرات ضریب هوشی تست هوش وکسلر و ویژگی های اقتصادی – اجتماعی، فیزیولوژیکی و محیطی را نشان داده است.

همچنین مشخص شده است که تست هوش وکسلر معیار خوبی برای اندازه گیری هوش سیال و هوش متبلور است. هوش سیال، قابلیت تفکر و استدلال انتزاعی و حل مسائل می باشد و مستقل از یادگیری، تجربه و آموزش در نظر گرفته می‌ شود. در تست هوش وکسلر، هوش سیال در خرده آزمون های عملکردی منعکس می شود. هوش متبلور نیز بمعنای یادگیری از تجربیات و آموزه‌ های پیشین است. این نوع هوش بر پایه واقعیت‌ ها قرار دارد و ریشه در تجربیات قبلی دارد و با بالا رفتن سن و کسب بیشتر دانش و درک جدید، قوی ‌تر می‌ شود.

بعبارت دیگر مجموعه دانش ها و مهارت هایی ست که در درجه ی اول تحت تاثیر فاکتورهای محیطی و فرهنگی اجتماعی قرار دارند. هوش متبلور در تست هوش وکسلر، در خرده آزمون های کلامی منعکس می شود. خود وکسلر هوش کلی را به این دو نوع تقسیم نکرد. با این حال، در نظر گرفتن هوش سیال و متبلور به عنوان دو مقوله اصلی توانایی شناختی مورد توجه بسیاری از نظریه پردازان هوش بوده است.

نتایج

همانطور که اشاره شد، هدف از اجرای آزمون های هوش از جمله وکسلر، بدست آوردن ضریب هوشی فرد یا طبقه ی هوشی او است. اگر فردی در مقیاس های هوشی وکسلر نمره ی هوشی ۱۳۰ و یا بیشتر بگیرد، درسطح هوشی خیلی سرآمد قرار می گیرد. اگر نمره ی فرد بین ۱۲۰ تا ۱۲۹ است، سطح هوشی او در سطح سرآمد قرار می گیرد.

بهره ی هوشی ۱۱۰ تا ۱۱۹ به معنی سطح هوشی بالاتر از حد متوسط است. بدست آوردن نمره ی ۹۰ تا ۱۰۹ نشان دهنده ی آن است که سطح هوشی فرد، در سطح متوسط قرار دارد. اگر بهره ی هوشی فردی بین ۸۰ تا ۸۹ باشد نشان دهنده ی این است که سطح هوشی او پائین تر از حد متوسط است. بهره ی هوشی ۷۰ تا ۷۹ نیز به معنای سطح هوش مرزی است و در نهایت بدست آوردن بهره ی هوشی ۶۹ و پائین تر، بمعنای سطح هوشی عقب ماندگی است.

14 ویژگی افراد باهوش که از نظر علمی ثابت شده است

ضریب هوشی در مقیاس کامل بر اساس امتیازات همه خرده آزمون ها است و بازتابی از ضریب هوشی کلامی و ضریب هوشی عملکردی است. با پایان نمره گذاری و تبدیل نمره خام به نمره معیار آزمون، سه نوع بهره هوشی یعنی بهره ی هوشی کلی، بهره ی هوشی کلامی و بهره ی هوشی عملی بدست می آید.

بهره ی هوشی کلی به این دلیل مهم است که مجموع قدرت شناختی آزمودنی را تا حدود زیادی مشخص می کند. نمرات بدست آمده از تست هوش وکسلر، قابل اعتماد و معتبر هستند. با این حال، هنگامی که نمرات ضریب هوشی کلامی و عملکردی آزمودنی تفاوت معناداری پیدا کنند، ضریب هوشی در مقیاس کامل باید با احتیاط تفسیر شود.

مقیاس هوش کلامی

ضریب هوشی کلامی از امتیازات شش مورد از خرده آزمون ها بدست می آید و شامل اطلاعات عمومی، فراخنای ارقام، گنجینه لغات، محاسبات، درک و فهم، شباهت ها است. توالی حرف و عدد نیز یک خرده آزمون جدید است که به جدیدترین نسخه تست هوش وکسلر (یعنی تست هوش وکسلر-III) اضافه شده است.

خرده آزمون اطلاعات عمومی دامنه ی دانش و اطلاعات عمومی آزمودنی را اندازه گیری می کند. فراخنای ارقام، حافظه شنیداری کوتاه‌ مدت آزمودنی را اندازه‌ گیری می‌ کند و میزان دقت و تمرکز و یا حواس‌ پرتی او، نمرات را تحت تاثیر قرار می ‌دهد. در آزمون گنجینه ی لغات، مجموعه ای از لغات بصورت شفاهی یا کتبی به آزمودنی داده می شود و او باید آنها را تعریف یا معنای آنها را توضیح دهد. در خرده آزمون محاسبات مساله های ساده ای به آزمودنی داده می شود و دقت، تمرکز و حواس، ریاضی و استدلال او مورد سنجش قرار می گیرد.

در خرده آزمون درک و فهم، 3 دسته سوال وجود دارد که در آن، سطح درک و بینش آزمودنی سنجیده می شود. در آزمون شباهت ها نیز آزمودنی شباهت بین دو چیز را بیان می کند و به این ترتیب درک روابط و تفکر انتزاعی او اندازه گیری می شود.

مقیاس هوش عملی

ضریب هوش عملی شامل تکمیل تصاویر، تنظیم تصاویر، طراحی با مکعب ها، الحاق قطعات و نماد ارقام است.

در تکمیل تصاویر ابتدا 20 کارت به آزمودنی داده می شود. در هر کارت، تصویری دیده می ‌شود که بخش مهمی از آن حذف شده است. آزمودنی باید بگوید که کدام بخش تصویر حذف شده است. در تنظیم تصاویر دسته ای از کارت ها به آزمودنی داده می شود و او باید پس از بهم ریخته شدن کارت ها، آنها را مرتب در کنار هم قرار دهد. در این آزمون برنامه ‌ریزی و درک روابط علت و معلول و استدلال کلامی آزمودنی اندازه‌ گیری می شود.

برای تقویت مغز خود این 100 کار را انجام دهید

در آزمون طراحی با مکعب ها، استدلال، تفکر انتزاعی، مفهوم سازی غیرکلامی و هماهنگی بینایی حرکتی آزمودنی اندازه گیری می شود. در الحاق قطعات، فرد باید قطعات جدا شده ی تصویر یک شیء آشنا را به درستی کنار هم قرار دهد. این آزمون درک رابطه ی کل و جزء را می سنجد. در آزمون نماد ارقام نیز باید رمز هر عدد مطابق الگوی داده شده ثبت شود. در این آزمون عواملی مانند سرعت عمل و توانایی یادگیری تکالیف ناآشنا اندازه گیری می شود.

در این روش، میانگین ریاضی کل نمرات از مجموعه ی نمرات بدست می آید. تست هوش وکسلر با میانگین 100، استاندارد شده است.

بعد از اتمام آزمون، بر مبنای سن آزمون دهنده و با استفاده از استاندارد های جهانی نمره ی آزمون به صدک تبدیل می شود. صدک بالاتر به معنی عملکرد بهتر است. به عنوان مثال، صدک 67 نشان می دهد که 67٪ از افراد نمره پایین تری کسب کرده اند. یا اینکه صدک 60 به این معناست که 40٪ از آزمون دهندگان نمره بالاتری دریافت کرده اند در حالی که 60٪ از افراد، نمره ی پایین تری کسب کرده اند.

انحراف معیار نیز نشان می دهد که میانگین داده ها، چقدر از مقدار متوسط فاصله دارند. تست هوش وکسلر با انحراف معیار 15 استاندارد سازی شده است.

WAIS-R، فرم اصلاح شده WAIS است که شامل شش خرده آزمون کلامی و پنج خورده آزمون عملکردی است. این نسخه اصلاح شده داده های جدیدی ارائه نمی کرد و از داده های WAIS اصلی استفاده می نمود اما هنجارهای جدید را با دقت و بصورت طبقه بندی شده ارائه داد.

2- مقیاس هوش وکسلر برای کودکان (WISC)

مقیاس هوش وکسلر برای کودکان که به اختصار WISC نامیده می شود، مقیاسی است که به صورت جداگانه برای کودکان 6 تا 16 سال و 11 ماه انجام می شود.

هدف

WISC برای سنجش هوش انسان بصورت هوش کلامی و غیرکلامی (عملکرد) انجام می شود. دیوید وکسلر، نویسنده این آزمون، معتقد است که هوش نشان دهنده انواع مهارت های قابل اندازه گیری است. وی همچنین معتقد بود که هوش باید در متن شخصیت کلی فرد مورد توجه قرار گیرد.

WISC در مدارس برای ارزیابی کودکان و تنظیم برنامه های کودکان با استعداد و کودکانی که معلولیت دارند، استفاده می شود.

علاوه بر کاربردهای این تست هوش در ارزیابی بهره ی هوش، WISC در ارزیابی روانشناختی، به ویژه در اختلال عملکرد مغز، استفاده می شود. اختلافات زیاد در هوش کلامی و غیرکلامی ممکن است انواع خاصی از آسیب مغزی را نشان دهد. به اینصورت که پس از بدست آمدن هوش کلامی و عملی، باید به اختلاف بین این دو نوع بهره ی هوشی توجه شود. وجود تفاوت معنادار بین این دو بهره ی هوشی ( یعنی بین ۱۲ تا ۱۵ نمره) می تواند به احتمال وجود نابهنجاری های کوچک در کارکردهای نیمکره های راست و یا چپ مغز نسبت داده شود.

20 روش/ترفند علمی یادگیری سریعتر دروس (دانش آموزان و دانشجویان)

اگر این تفاوت حدود ۲۵ نمره و یا بیشتر باشد، احتمال وجود نابهنجاری ها بیشتر است. هنگامی که نمره ی هوش کلامی بسیار بالاتر از نمره ی هوش عملی باشد، احتمال وجود نابهنجاری های کوچک در کارکرد های نیمکره ی راست وجود دارد و زمانی که بهره ی هوشی عملی بسیار بیشتر از بهره ی هوشی کلامی است، احتمال وجود نابهنجاری های کوچک در کارکردهای نیمکره ی چپ مغز وجود دارد. بنابراین از اختلاف میان این دو نوع بهره ی هوشی، می توان به توانایی های ادراکی آزمودنی نیز پی برد.

WISC برای دیگر اهداف تشخیصی نیز استفاده می شود. نمرات ضریب هوشی گزارش شده توسط WISC می تواند به عنوان بخشی از معیارهای تشخیص عقب ماندگی ذهنی و اختلالات یادگیری خاص استفاده شود. این آزمایش همچنین ممکن است در ارزیابی بهتر کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD) و سایر اختلالات رفتاری انجام شود.

مقیاس هوشی وکسلر برای کودکان هم ۱۱ آزمون فرعی دارد اما تفاوت مهم این مقیاس با مقیاس هوشی بزرگسالان آن است که در این مقیاس دو آزمون فرعی اختیاری تحت عنوان آزمون فرعی مازها و نمادها وجود دارد و در نتیجه تعداد خرده آزمون های مقیاس هوشی وکسلر برای کودکان به ۱۳ آزمون فرعی می رسد.

آرایش مقیاس هوش وکسلر برای کودکان (WISC) شبیه به مقیاس هوش وکسلر برای کودکان پیش دبستانی (WPPSI) است. یکی از تفاوت های این دو آزمون این است که در WISC مونتاژ اشیا سه بعدی، جایگزین طرح های هندسی در آزمون WPPSI، شده است. در این آزمون، کودکان برای گفتن داستان های ساده، مجموعه ای از تصاویر را در کنار هم می چینند یا از آنها خواسته می شود لیستی از ارقام را به خاطر بسپارند و تکرار کنند.

3- مقیاس هوش وکسلر برای کودکان پیش دبستانی (WPPSI)

مقیاس هوش وکسلر برای کودکان پیش دبستانی یا WPPSI، برای تعیین بهره ی هوشی کودکان 4 تا 6 ساله تدوین شده است.

هدف

مقیاس هوش وکسلر برای کودکان و مقیاس هوش وکسلر برای کودکان پیش دبستانی، به عنوان ابزاری برای ارزیابی دانش آموزان در مدارس، تشخیص وجود یا عدم وجود اختلالات یادگیری یا تأخیر رشد، شناسایی استعدادهای درخشان و ردیابی رشد فکری انجام می شود.

WPPSI_R فرم تجدید نظر شده ی WPPSI است که با کمک آن می توان هوش کودکان 3 تا 7 سال را سنجید. تقریبا نصف ماده های WPPSI از آزمون WISC گرفته شده است. آزمون WPPSI_R نیز به صورت دو مقیاس هوش کلامی و هوش عملی وجود دارند. برخی ویژگی‌ های آزمون WPPSI_R، موجب آسان ‌تر شدن این آزمون برای کودکان خردسال شده است. در واقع پاسخ‌های کلامی و رنگ های جذاب و زیبا در مواد آزمون، موجب جذابیت و آسانتر شدن آن برای کودکان خردسال شده است.

در آزمون WPPSI_R سه خرده‌ آزمون وجود دارد که شامل خانه حیوانات، طراحی هندسی و جمله ‌ها است. بنابراین این آزمون برای کودکان پیش دبستانی هم دارای یک مقیاس کلامی و یک مقیاس عملی است.

30 تا از بهترین روشهای گیاهی افزایش هوش و حافظه

مقیاس کلامی شامل اطلاعات عمومی (شامل شناخت غذا، پول، بدن و غیره)، گنجینه ی لغات (تعاریف لغات)، محاسبه (جمع، تفریق، شمارش)، درک و فهم جملات (تکرار تدریجی جملات طولانی) و شباهت ها (پاسخ دادن به سوالاتی مانند “شباهت خودکار و مداد چیست؟”).

مقیاس عملی نیز شامل خانه حیوانات، تکمیل تصاویر، مازها، طراحی مکعب‌ ها و طراحی‌ های هندسی است.

هوش عملکردی توانایی درک روابط و انطباق اجزای جداگانه را نشان می دهد. گنجاندن بخش عملکردی در مقیاس های هوش وکسلر، در ارزیابی توانایی های شناختی کودکان مبتلا به اختلالات گفتاری و زبانی بسیار مفید است. این آزمون به دلیل تعداد خرده آزمون های خاصی که در هر بخش دارد، می تواند به روانشناسان مدارس برای ارزیابی کودکان از لحاظ یادگیری کمک کند.

یک روانشناس آموزش دیده عملکرد کودک را در خرده آزمون ها ارزیابی و تفسیر می کند تا نقاط قوت و ضعف او را کشف کند و براساس این یافته ها توصیه هایی ارائه دهد.

خطاهای رایجی که ممکن است آزمون کنندگان انجام دهند کدامند؟

در حین گرفتن آزمون، ممکن است اشتباهاتی از سوی آزمون کنندگان رخ دهد. برای مثال پرسیدن سوالات به شیوه ی نامناسب، اشتباه در نمره دهی، اشتباه در محاسبه ی نمره های خام یا در محاسبه ی زمان از جمله اشتباهات رایج است. آزمون کنندگان باید بخوبی آموزش ببینند تا احتمال بروز این خطاها به حداقل برسد.

آیا والدین باید در مورد نتایج تست هوش فرزندانشان نگران باشند؟

نتایج آزمایشات هوش، تعیین کننده ی آینده ی کودک نیست و نباید آنها را نشانه ای کامل از مسیر آینده کودک دانست. این آزمون ها برای شناخت کودکان استعداد درخشان یا کودکان دارای معلولیت یادگیری یا ذهنی بسیار مفید هستند. بنابراین والدین باید نتایج این آزمون ها را با دقت در نظر بگیرند و فرزندشان را در مسیر درستی قرار دهند.

توجه داشته باشید که انجام تست هوش به یک فرد آموزش دیده نیاز دارد. مقیاس های وکسلر باید توسط یک متخصص آموزش دیده (ترجیحاً روانشناس یا روانپزشک) امتیازدهی و تفسیر شوند.
منبع

20 راهکار ساده برای باهوش‌تر شدن (علمی و ثابت شده)